Po 1864 roku | W Przewodowie (gmina Kozłowo) powstaje jedyna w gminie czterooddziałowa szkoła z wykładowym językiem rosyjskim. Nauczyciel, którego pamiętają najstarsi ludzie, nazywa się Suchecki. Jego następcą został Gulasiński. Po nim szkołę objął Rochmiński, który pracował tu do końca życia. |
1918 | Powstaje pięciooddziałowa szkoła z polskim językiem wykładowym. Kierownikiem tejże szkoły jest Wincenty Krawiecki, nauczycielką – Leokadia Milewska. |
1929 | Kierownik Krawiecki przechodzi na emeryturę. Kierownikiem zostaje Erazm Wietrzykowski. W charakterze nauczycieli pracują: Zygmunt Woronowicz i Karolina Nawrocka. Religii naucza ks. proboszcz Antoni Zabielski. Szkoła nosi nazwę: Publiczna Szkoła Podstawowa 6-cio oddziałowa II stopnia. |
1936 | Kierownik Wietrzykowski zostaje przeniesiony do Czerwonki. Z Rzewnia (pow. makowski) przybywa Józef Świerczewski z małżonką Wiktorią. Józef Świerczewski zostaje kierownikiem szkoły. W charakterze nauczycieli pracują Wiktoria Świerczewska oraz Leokadia Nawrocka. |
1939 | Wybucha II wojna światowa. Wykonując polecenie władz, kierownik Świerczewski ewakuuje się wraz z rodziną w lubelskie. W listopadzie Kierownik powraca do Przewodowa, gdzie zostaje aresztowany przez gestapo. 24 grudnia wskutek starań rodziny, kierownik Świerczewski zostaje wypuszczony na wolność. Musi się jednak ukrywać. Mieszkańcy Przewodowa pomagają mu przetrwać. |
1941 | Kierownik Świerczewski wraz z rodziną zostaje wysiedlony do Kęs. Niemcy rozbierają budynek dobrze wyposażonej już w pomoce dydaktyczne oraz księgozbiór szkoły i wywożą. W tym czasie kierownik Świerczewski organizuje i, jako konspirator, wizytuje sieć tajnego nauczania. |
1946 | W styczniu kierownik Świerczewski przybywa do Przewodowa i wraz z powracającymi z wygnania mieszkańcami organizuje nauczanie. W marcu dzięki współpracy z ks. Antonim Zabielskim 360 dzieci rozpoczyna naukę na plebanii. Z inicjatywy kierownika Świerczewskiego przystąpiono jednocześnie do odbudowy szkoły wykorzystując do tego celu obozowy barak poniemiecki. Pracę w szkole, w charakterze nauczycieli, rozpoczynają Wanda oraz Jan Pankratiewowie. 20 listopada wskutek działalności politycznej, jako niewygodny dla nowej władzy zostaje aresztowany a następnie zamordowany kierownik Świerczewski. |
Józef Świerczewski urodził się w 1890 r. we wsi Szczerbaki (gm. Winnica, pow. pułtuski) jako syn Adama. Pracę nauczycielską rozpoczął w Szkole Początkowej w Rzewniu (k. Różana), a kontynuował ją jako kierownik Publicznej Szkoły Powszechnej w Przewodowie. Stał się znakomitym organizatorem pracy edukacyjnej i działaczem społeczno-kulturalnym, a równocześnie radykalnym działaczem ludowym. W czasie okupacji, z ramienia Tajnej Organizacji Nauczycielskiej, kierował organizowaniem tajnego nauczania w powiecie pułtuskim. Walczył z okupantem w szeregach Armii Krajowej pod pseudonimem "Piast". Pełnił funkcję komendanta placówki AK na gminę Kozłowo. Jako radykalny działacz ludowy przewodniczył konspiracyjnej trójce politycznej organizacji "Rocha" i Batalionów Chłopskich w gminie Kozłowo. Po zakończeniu wojny kontynuował działalność niepodległościową w Polskim Stronnictwie Ludowym. Został też wybrany prezesem Oddziału Powiatowego ZNP. Na początku 1946 r. władze podejmowały nieudane próby wciągnięcia PSL do tzw. Bloku Demokratycznego, w którego skład wchodziła Polska Partia Robotnicza, Polska Partia Socjalistyczna, Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne. PSL i Stronnictwo Pracy tworzyło partie opozycyjne. W tym okresie "władza ludowa" wzmacniała i rozbudowywała aparat bezpieczeństwa, prowadząc jednocześnie intensywne działania zmierzające do rozprawienia się z antykomunistycznym podziemiem i z opozycją, szczególnie z PSL. W dniu 30 maja 1946 roku zawieszono Zarząd Powiatowy PSL pod pretekstem ścisłej współpracy z Narodowymi Siłami Zbrojnymi. Podczas sesji Powiatowej Rady Narodowej w dniu 22 lipca 1946 r. Józef Świerczewski został usunięty z jej składu jako członek PSL za "występowanie przeciwko demokracji i nietaktowne zachowanie się podczas głosowania ludowego". PPR wraz z Powiatowym Urzędem Bezpieczeństwa Publicznego utworzyła specjalną "grupę operacyjną", która mordowała działaczy opozycyjnych, często próbując przy tym podszywać się pod organizacje podziemne. W jednej z akcji takiej grupy 20 września 1946 r. został zamordowany przed własnym domem przez "nieznanych sprawców" i manifestacyjnie pochowany na cmentarzu parafialnym w Przewodowie. Jego żonie Wiktorii wraz z sześcioletnim synem Wiesławem udało się uciec i schronić u państwa Brachów. |